Pyzy ziemniaczane powstają z tartych surowych ziemniaków z odrobiną gotowanych ziemniaków, z dodatkiem mąki i jaj i są gotowane we wrzątku. Mogą mieć różne kształty i stanowić osobne danie, np. okraszone stopioną słoniną, serwowane z zasmażaną kapustą lub jako dodatek do sosów i duszonego mięsa. Często są przygotowywane z farszem mięsnym, twarogowym lub grzybowym. Potrawami z kategorii pyz ziemniaczanych są m.in. kartacze, cepeliny i kluski śląskie.
Natomiast pyzy drożdżowe przyrządzane z mąki, jaj, drożdży, mleka, masła gotowane były na parze. Spotykane są także pieczone w piecu, np. w kuchni podhalańskiej, tzw. bombolki, a w kuchni śląskiej – buchty. W dawnej Łodzi określenie „pyzy” stosowano jednak najczęściej do klusek na parze, zwanych dziś pampuchami. Podawano je zwykle z gulaszem albo na słodko, np. ze śmietaną z cukrem i cynamonem lub roztartymi truskawkami.
